ကၽြန္ေတာ္ (၂) မွာ ေျပာခဲ့သလုိပဲ ဟုိစာအုပ္လွန္ ဒီစာအုပ္လွန္ မလုပ္ခ်င္တဲ့ အတြက္ သိသေလာက္ပဲ ဆက္ရွင္းျပပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ လုိအပ္လုိ႔ တကယ္သိခ်င္တယ္ဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္ က်မ္းစာအုပ္ေတြ လွန္ၿပီး ရွာေဖြ ေရးသား တင္ျပေပးသြားပါမယ္။ သီလကုိ သံုးမ်ိဳးခြဲမယ္ဆုိရင္ သံုးမ်ိဳးခြဲလုိ႔ရတဲ့ သီလေပါင္း (၅) မ်ိဳးရွိတ့ဲ အထဲက ပထမဆံုး ျဖစ္တဲ့ တမ်ိဳးက ဟီန၊ မဇၩိမ၊ ပဏီတ ဆုိတဲ့ သီလအမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
သီလေဆာက္တည္တယ္။ ေဆာက္တည္တဲ့ သီလေၾကာင့္ အေႁခြအရံ ေပါမ်ားရပါလုိ၏။ လူ႐ုိေသ ရွင္႐ုိေသျဖစ္ရပါလုိ၏ ဆုိတဲ့သီလ၊ သီလေဆာက္တည္ထားၿပီးေနာက္ ကုိယ္က သီလရွိသူပါလုိ႔ ဟုိလူေရွ႔မေရွာင္ ဒီလူေရွ႕မေရွာင္ ႂကြားဖုိ႔ သက္သက္ ေဆာက္တည္ထားတဲ့၊ ငါလုိလူသာ သီလေစာင့္ထိန္းတာ ဟုိေကာင္ေတြ အလကား သီလမရွိ ဘာမရွိ ဒုႆီလေကာင္ေတြ စသျဖင့္ သူတပါးကုိ ဖိႏွိပ္႐ႈတ္ခ်လုိတဲ့ စိတ္နဲ႔ ခံယူထားတဲ့ သီလ၊ စည္းစမ္ဥစၥာျဖင့္ ျပည့္စံုရပါလို၏။ ဘယ္ဘဝတြင္ ညာဘဝတြင္ ျဖစ္ရပါလို၏ ဆုိၿပီး ေတာင့္တမႈနဲ႔ ေဆာက္တည္တဲ့ သီလေတြဟာ ယုတ္ညံ့တဲ့ ဟီနသီလျဖစ္ပါတယ္။
သီလေဆာက္တည္တယ္။ ေစာင့္ထိန္းတယ္။ စိတ္က သီလရ႕ဲ ေကာင္းက်ိဳးကုိ ခံစားလုိတဲ့ သီလ။ သူတုိ႔ သီလေဆာက္တည္ၾကတယ္ ငါလည္း သီလေဆာက္တည္မွ ျဖစ္မယ္ဆုိၿပီး ေဆာက္တည္ထားတဲ့ သီလ၊ သံသရာဝဋ္မွ လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔အလုိ႔ငါ ေဆာက္တည္တဲ့ သီလ။ ဒီသီလေတြဟာ အလယ္အလတ္စားျဖစ္တဲ့ မဇၩိမသီလျဖစ္ပါတယ္။
အရိယာျဖစ္လုိတဲ့ အတြက္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့ သီလ၊ ေလာကုတၱရာျဖစ္တဲ့ သီလ၊ သတၱဝါအားလံုး သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ေဆာက္တည္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့ သီလကေတာ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပဏီတသီလျဖစ္ပါတယ္။
က်န္တဲ့ အတၱာသီလစု၊ ပရာမ႒သီလစု စတဲ့့သံုးလီစု ေလးမ်ိဳးကုိ ကၽြန္ေတာ္ တိတိက်က် မသိတဲ့အတြက္ ေရးမျပေတာ့ပါဘူး။ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက “မတိက်ရင္ ေသခ်ာ မသိရင္ မေရးတာေကာင္းတယ္။ ေရးၿပီးခါမွ ကၽြန္ေတာ္ မွားသြားတယ္လုိ႔ ေတာင္းပန္ရတာ ရွက္စရာေကာင္းတယ္” တဲ့။ ၿပီးေတာ့ ခုက ဘာသာေရး ျဖစ္တယ္။ ဖတ္သူမွားလုိ႔ မိစၧာအယူ ယူမိရင္ ေရးသူက ဖတ္သူထက္ ပုိၿပီး အပါယ္ဘဝကုိ လားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ တိတိက်က် မသိတာကို မေရးရဲဘူး။ ေနာက္မွ ကၽြန္ေတာ္ ေသခ်ာသိခဲ့ရင္ ကြန္းမန္႔အေနနဲ႔ ျပန္ေရးေပးသြားပါမယ္။ သိခ်င္ေနရင္ေတာ့ ေမးပါ။ ကၽြန္ေတာ္ ရွာေပးပါ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ဝီရိယမစုိက္ခ်င္လုိ႔။
သံုးလီစု ငါးမ်ိဳးၿပီးတဲ့ေနာက္ ေလးလီစု ေလးမ်ိဳးပါ။ ဟာန၊ ဌိတိ၊ ဝိေသသ၊ နိေဗၺဓ အစုပါ။ ဟာနဆိုတာက ယုတ္ေလ်ာ့တာ။ လက္ရွိသီလကေန ေလ်ာ့ေနတာ။ လူဆုိတာ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ေနတဲ့ အမ်ိဳးပဲ။ အေပါင္းေတြ အသင္းေတြနဲ႔ ေနတာပဲ။ ငါးပါးသီေဆာက္တည္ထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေပါင္းသင္းေတာ့ကာ မင္းကြာ ဘာလုပ္မွာတုန္း သီလကုိမ်ား အေရးလုပ္ေနလုိ႔။ သတ္တာ၊ ခုိးတာ၊ သူတပါးသားမယားကုိ ျပစ္မွားတာ၊ လိမ္တာ၊ ေသာက္စားတာ လုပ္စမ္းပါကြာဆုိတဲ့ သူငယ္ခ်င္းမ်ိဳးနဲ႔ ေပါင္းမိၿပီး ခုဘဝေရာ ေနာင္ဘဝပါ ကုိယ္ကုိဆြဲနစ္မယ့္ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေၾကာင့္ သီလေတြ ေဆာက္တည္ထားပါလ်က္ ေလ်ာ့ရတဲ့ သီလကုိ ဟာနသီလလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဘုရားရွင္က အာနႏၵာကုိ ပတ္ဝန္းက်င္ဟာ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္း အေရးႀကီးေၾကာင္း။ ကုိယ့္ပတ္ဝန္းက်င္က ကုိယ့္ဦးေႏွာက္ထဲကုိ ႐ုိက္သြင္းလုိက္တဲ့ အသိဟာ ခုဘဝေရာ သံသရာအတြက္ပါ အေရးႀကီးေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူခဲ့ဖူးပါတယ္။ ငါကဲ့သုိ႔ေသာ ကလ်ာဏမိတၱေၾကာင့္ သင္အခုလုိ ေနရာကုိ ေရာက္ေနရတာပါ အာနႏၵာ တဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္က ေပးတဲ့ အသိေတြဟာ အျပစ္ကုိ အျပစ္လုိ႔ မျမင္ေအာင္ ဖံုးလႊမ္းႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကုိယ့္ရ႕ဲ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ စိစစ္လုိက္ပါ။ ကုိယ့္ပတ္ဝန္းက်င္ဟာ ကုိယ့္ေကာင္းက်ိဳးကုိ လ်စ္လ်ဴ႐ႈေနၾကလားလုိ႔ေပါ့။
ေနာက္ ေဆာက္တည္ထားတဲ့ သီလေလ်ာ့ရျခင္းအေၾကာင္းလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ကုိယ့္မိစၧာသကၤပၸေၾကာင့္ပါပဲ။ မွားယြင္းတဲ့ အႀကံအစည္ႀကီးေတြေၾကာင့္ ဆုိပါေတာ့။ ဘယ္လုိ မွားယြင္းတဲ့ အႀကံအစည္ႀကီးေတြလည္း ဆုိေတာ့
(၁) ကာမဂုဏ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မွားယြင္းတဲ့ ႀကံစည္မႈ။
(၂) ငါ့ေဆြမ်ိဳးေတြက ဘယ္လုိ ခ်မ္းသာေနတာ။ ငါ့ေဆြမ်ိဳးေတြၾကားမွာ ငါက ဘယ္လုိ မြဲေနတာ။ မျဖစ္ဘူး။ ခ်မ္းသာေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္လုိက္မယ္ဆုိတဲ့ ႀကံစည္မႈ။
(၃) ကုိယ့္ရပ္ကြက္က လူေတြ၊ ကုိယ့္ပတ္ဝန္းက်င္ကလူေတြ ႀကီးပြားခ်မ္းသာေနတာကုိ ေတြ႕ျမင္ၿပီး သူတုိ႔လုိ ႀကီးပြားေအာင္ မွားယြင္းတဲ့ ႀကံစည္မႈ။
(၄ ) ဘယ္လုိက်င့္ရင္ မေသဘူးတဲ့။ ဘယ္အရာကုိ စားႏုိင္ရင္ မေသေတာ့ဘူးတ့ဲ။ ထြက္ရပ္လမ္းတဲ့။ အရွင္ထြက္တဲ့ စတဲ့ ေသမွာ ေၾကာက္တာနဲ႔ မေသဖုိ႔ အေၾကာင္းေတြ ၾကံဖန္တီထြင္ ႀကံဆမႈ။
(၅) ငါ့ကုိ လူေတြ အထင္ေသးၾကလုိက္တာ၊ ငါ့ကုိ လူေတြ ေစာ္ကား ေမာ္ကား ေျပာလုိက္ၾကတာ၊ ငါဘယ္လုိလူဆုိတာ ဒင္းတုိ႔ကုိ သိေအာင္ ျပလုိက္ဦးမွပဲ ဆုိၿပီး အထင္ႀကီးခံရေအာင္ ေလးစားခံရေအာင္ ႀကံစည္မႈ။
(၆) ဘယ္လုိေနျပ၊ ဘယ္လုိလုပ္ျပ၊ ဘယ္လုိက်င့္ျပလုိ႔ ရွိရင္ျဖင့္ ငါ လာဘ္လာဘတုိးပြားလာမွာပဲ စတဲ့ လာဘ္လာဘတုိးပြားေအာင္ ႀကံစည္မႈ။ (အထူးသျဖင့္ ရဟန္း)
(၇) လူေတြ အားလံုးက ကုိယ့္ကုိ ၾကည္ညိဳေနတာကုိ၊ ကုိယ့္ကုိ လူေတြ တ႐ုိတေသ တေလးတစား လုပ္ေနတာကုိ လုိခ်င္တ့ဲ ၾကံစည္မႈ။
(၈) လူေတြ ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ကုိယ့္နာမည္ ေရပန္းစားေနတာကုိ၊ နာမည္ႀကီးတာကုိ လုိခ်င္တဲ့ ၾကံစည္မႈ။
(၉) ဟုိလူကုိ သနားလို႔ ဒီလူကုိ မၾကည့္ရက္လုိ႔၊ ဟုိအမႈဟာ မတရားဘူးဆုိတာ ေသခ်ာလုိ႔၊ ဒီအမႈေပၚမွာ စုိးရိမ္လုိ႔ဆုိၿပီး သူမ်ား ႀကံဳေတြ႔ရမယ့္ ဝမ္းနည္းမႈကုိ ေခါင္းဝင္ခံမႈ။ မင္းနဲ႔ငါ ေအးအတူ ပူအမွ်ေပါ့ကြာ စတဲ့ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္မႈေၾကာင့္ မိမိသီလကုိ ဖ်က္ပစ္လိုေသာ ႀကံစည္မႈ။
ဒီမွားယြင္းစြာ ၾကံစည္တဲ့အမႈေတြေၾကာင့္ သီလေတြ ပ်က္ယြင္းရပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ကုိယ့္ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ သီလေတြ ေလ်ာ့ေလ်ာ့သြားတာဟာ ဟာနသီလျဖစ္ပါတယ္။
(ဒီကုိးပါးက သီလပ်က္ေၾကာင္း မိစၧာသကၤပၸတရားကုိးပါးပါ။ သုိ႔မဟုတ္ မဟာဝိတက္ – ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ ႀကံစည္မႈႀကီး ကိုးမႈ လုိ႔လည္း ေခၚဆုိႏုိင္ပါတယ္။)
ဌိတိသီလဆုိတာက ကုိယ္ေဆာက္တည္ထားတဲ့ သီလေလာက္နဲ႔ပဲ ေက်နပ္တာ။ ဘာျဖစ္လဲကြာ ငါးပါးသီလလံုရင္ အပါယ္တံခါးပိတ္ၿပီတဲ့ ရွစ္ပါးသီလေစာင့္ ဥပုသ္ေစာင့္တာေတြ မလုိပါဘူးကြာဆုိတဲ့ ကုိယ့္လက္ရွိသီလကုိ တုိးတက္ေအာင္ မလုပ္တာဟာ ဌိတိသီလပါ။
ဝိေသသသီလကေတာ့ ငါးပါးသီလေဆာက္တည္ထားတယ္။ ဒါနဲ႔တင္ မေက်နပ္ႏုိင္ဘူး။ ေျခာက္ပါးသီလေဆာက္တည္ခ်င္တယ္။ ရွစ္ပါးသီလေဆာက္တည္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတယ္။ အဲလုိ ကုိယ့္လက္ရွိ သီလကေန ေရွ႕သီလဆီ တုိးတက္ေအာင္ က်င့္ၾကံေဆာက္တည္တဲ့ သီလဟာ ဝိေသသသီလျဖစ္ပါတယ္။
နိေဗၺဓသီလဆုိတာက သီလေဆာက္တည္ေန႐ံုနဲ႔ မေက်နပ္ပါဘူး။ ဝိပႆနာတရားပါ အားထုတ္လုိက္ရမွ၊ တစ္မဂ္ တစ္ဖုိလ္ရေအာင္ က်င့္ၾကံရမွ စတဲ့ ကိေလသာ ရန္မွန္သမွ်ကုိ ေဖာက္ဖ်က္လုိေသာ က်င့္ၾကံေဆာက္တည္မႈနဲ႔ သီလကုိ နိေဗၺဓသီလလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
